Zawnawlna

Wednesday, March 30, 2011

KING JAMES VERSION (AUTHORIZED VERSION) ZIA RANG

King james version (authorized version) zia rang

(Based on Theodore H. Mann)

Authorized Version/King James Version hian fak a phu a. Chuvangin a tantute pawh rilru inhawng taka awma, KJV fakseltute (criticize) hian a pawng a puiin an sawisel thla ngawt lo tih hriat tel a tha viau ang. KJV hi lehlin tha tak a ni a, amaherawhchu a aia tha a awm tih thu hla mai a ni. ‘A aia tha’ tih thu pawh hi ‘KJV aia Bible ziaktute ziah tum dan phawk zawk leh tun lai boruak mil zawk’ tihna a ni thei ang.

Eng Bible lehlin mah hi siam rem ngai lova tha kumhlun a awm tak tak lova; KJV pawh hi chuti tho chu a ni. Chutiang bawkin tun laia Bible lehlin tha ber berte pawh hi editor-te hian ennawn fo lo sela chuan thil hlui leh tunlai mil lo a ni mai ang. Tawng hi a thangin a inthlak hret hret zel a, chuvangin hun leh hmun danglam ang zela a mi chengte mil tura her rem hi Bible letlingtute pawhin an ngaihven reng a tul a ni. Chu bakah chuan Bible ziak hlui zawk leh thu ziak hlui tak takte hmuhchhuah belh zel a ni a. Chung thu ziak hlui zir chianna hmanrua leh kalhmang (technique) te chuan hma an sawn zel a, mithiamte tan hmanrua a tha tawlh tawlh zawk a ni. He mi ruala kan hriat reng tur chu a tir bera Bible ziak (original) dik tak hi hmuh theih turin a awm tawh hauh lo tih hi a ni.

KJV hi a hlui tawh deuhva hriatna phei hi chu a rei tawh a. Nimahsela a tantuten tihdanglam hrim hrim an ngaih theih loh avangin leh chu’ng lehlin thar chu Pathian pawi sawina tluk hiala an puh chhiat avangin lehlin thar leh tha zawkte pawh chuan hman tlanglawn an hlawh lawk lo. Lehlin thar chu a awm ngei a, mahse tlang rin leh pawm a hlawh lawk lo tihna a nih chu.

KJV lehlin laia harsatna awmte:

KJV siamtute hian Greek Bible an hmang tak meuhvin a lang lova; ziak dang, Complutensian Polyglot (1514), Erasmus-an Greek New Testament a tihchhuah te, Stephanus-a leh Beza leh midang ten an tihchhuah (hengho Bible lehlin hi textus receptus an ti) te, latin Bible, Vulgate an tih te, latin tawnga ziak bu hrang hrnag te, sap tawng lehlin then khat, a bikin Bishop’s Bible leh Tyndale Bible leh Europe ram tawng hrang hranga Bible lehlin te behchhana siam a ni deuh ber.

KJV siamtute hian Greek Bible lo hmang ta pawh ni teh reng sela kha tih lai khan bu 20 lo liam a la awm chuang lo.

Tawng thu-ah:

Tawng hi thanga inthlak reng a nih avangin KJV saptawng, Elizabethan English ngei pawh hian tunlai mite tan harsatna a siam hnem hle a. Tawnghlui leh remchang tawh lo tak takte pawh a awm nual awm e. Hmun thenkhatah phei chuan kum zabi 17na vela thu hman than tak thenkhat ngei pawh chuan awmze hrang, thenkhat phei chu a awmze letling hlauh nei ta pawh a awm a ni.

Lehlin tha chuan a tum tur chu kan sawi tum taka kha a tlukpui dik thei ang berin a letling tur a ni. A chhiartuin a tawng bula sawi a nih dan tak kha fiah leh dik takin a hrethiam thei tur a ni.

KJV/AV la ngaina tlattute hian Elizabethan English hi mawi an tiin an la ngaina tlat a ni. Tawng mawi tak chu ni teh meuh mah se kawng then khatah chuan mi a hruai kawi thei tlat a ni. Chu bakah Bible ziaktute hian Shakespeare-a tawng ang nguta ril leh danglam hman kher an tum lova, Hebrai leh Greek tluangtlam an hmang mai zawk. Thuthlung thar hi Greek tawng tuallenga ziah a ni a, Elizabethan English-a letlingtute hian a hunlaia mite tana chhiar nuam turin a tawng bula awm hauh lote pawh an belh chhah hlauh zawk a ni.

Textus Receptus:

Textus Receptus hi kutziak bu pasarih, kum zabi 11na hnu lam vek atanga lakchhuah a ni a. A tam zawk phei chu kum zabi 11na aia tlai fe an ni mah zawk. KJV hi Textus Receptus-a thuk taka a innghah avangin a chanchin tawi te tal kan hriat a pawimawh awm e. August thla, kum 1514 a ni a, Dutch mi, Roman Catholic puithiam pakhat, Desiderius Erasmus-a (1469-1536) chuan Basel khawpui a tlawh a. Chumi tum chuan lehkhabu chhauhtu (publisher) pakhat Johann Froben-a chuan Erasmus-a chu a rawn hmu a.

Froben-a hian Greek Thuthlung Thar bu chu hralh a kal hle dawn tih a hriat reng avangin leh lehkhabu chhuah kawnga a elpui, publisher ve tho chu khum a duh avangin Erasmus-a chu a rang thei ang bera Greek Thuthlung Thar bu buatsaih turin a ngen a.

Erasmus-a chuan chu hna chu thawk nghalin Greek kutziak hlui a hmuh theih ang ang a khawm nghal a. Amaherawhchu vanduaithlak takin kutziak bu a hmun theih chhun chuan siam rem (editing) a lo mamawh nasa hle mai a. Nimahsela Froben-an a duh hmanhmawh em avangin a duh angin a ti hman ta lo a ni ber.

Erasmus-a chuan Greek thuthlung thar bu kim kut ziak bu a hmu thei ta lova. Chuvangin Basel khawpuia a hmuh theih ang ang, kut ziak bu tha lo zawk bu hnih ngawt pawh a hmang lo thei ta lo va. Ama kutziak bu neih sate nen a khaikhin a, Greek tawng bua a tlar leh tlar inkarah kutziaka a tihdikna a siamte nen lam Froben-a chu a thawn ta a. He kutziak, Erasmus-a kutziak ngei awmna hi hmuh theihin a la awm reng a ni.

Thupuan Bu a neih theih chhun chu a thian pakhat, Johann Reuchlin-a hnen atanga a hawh chawp a ni a. Thuziak lakai chhawngtu (copyist) ruaiin chu Thupuan bu chu a ziah chhawntir a. He kutziak bu hi Bible bu pangngai a ni lova, hrilhfiahna (commentary) nena a inkawp avangin a ziak chhawngtu hian hna chi hnih: hrilhfiahna bu atanga a Bible thu ngau ngau leh a hrilhfiahna thliar hrana lakchhuah a ngaih avangin Erasmus-a Greek Thuthlung Tharah chuan tihsual palh a tam lo thei lo a ni.

Chu mai bakah chuan Reuchlin-a kut ziak buah chuan a phek tawp a kim tlat lo mai a (a chhia pawh a ni mai thei). Chuvangin Erasmus-a chuan Latin Bible Vulgate atangin Greek tawngin a letling chhawng leh ta zawk a. Chu chauh pawh chu la ni lo cheuvin Thuthlung Thar hmun hrang hranga a hmuh kim theih lohte chu Vulgate atangin Greek tawngin a letling leh chhawng a ni. Hun a neih tlem avangin zawn chhuahna hman a nei lova, Latin tawng atangin a letling let ta zawk hlauh tihna a nih chu. Chuvangin a lehkhabu thara Greek thumal leh Bible chang tam tak chu a hnua Greek Bible an hmuh chhuah, tuna hman mekte nena inang lo lai a tam ta hle a ni. Thupuan bung 17 thua Greek thumal a hman thenkhat phei chu Greek tawng hrim hrimah a awm lo a ni awm e.

Erasmus-a hian Greek Thuthlung Thar a buatsaih nan hian kutziak bu pasarih a hmang a (tunah hi chuan kutziak bu 5000 zet hmuh chhuah a ni tawh). Erasmus-a hmante hi tun thlengin hmuh theihin an la awm vek a, tlai khaw hnua an hmuh chhuah tharte nena khaikhin chuan a hmante chu an tha lo zawk fe a ni. Erasmus-a kutziak bu hmante hi an zavai hian hawrawp tea ziak (minuscules), kum zabi 11, 12 leh 15na hun laia ziakte a n ni hlawm. Chuvangin Erasmus-a ngei pawh hian a kuthnu chu a hre chiang a, ziaka dahin, ‘siam rem (editing) nilovin vawm khawm (thrown together) a ni mah zawk’ a ti hial ani awm e.

October 2, 1515-ah print tanin March 1, 1516-ah an zo ta mai a. Novum Instrumentum tih hminga chhuah (published) a ni ta a ni. Bung hrang pathum- Greek bu (text), Latin atanga lehlin leh Erasmus-an a sawifiahna (explanatory remarks) a then a ni.

Erasmus-an a tihsual mai piah lamah a print-tuten anmahni thua an lo siam rem ve tawpte a awm avangin tihsual a tam em em mai a. A zirchiangtu (reviewer) F. H. A. Scrivener-a phei chuan ‘ka hriat tawh zawng zawnga lehkhabu dik lo tam ber (It is in that respect the most faulty book I know)’ a ti thlawt a ni. Amaherawhchu Greek Bible print hmasak ber chu ni chiah lo mah sela, a bu anga tihchhuaha hralh theih tura buatsaih hmasak ber a nih avangin kum 200 chhung zet chu Greek Bible rawn berah a tang ta tho tho a ni.

Erasmus-a vek chuan a hnuah eng emaw zat siam thain Greek Thuthlung Thar bu li (4) lai a chhuah nawn leh ta tho va. A endiktute (editors) pawhin siam danglam an nei nual bawk. Chuti chung pawh chuan tihsual za tam tak a la awm ta cheu a ni.

He Thuthlung Thar bu, lehkhabu chhuahtu (publishers) tam tak lo paltlang tawhtu hi textus receptus an tih chu a ni ta a ni. Chu lehkhabu, tihsual leh dik lo tam tak awmna chu a hnu kum 100 chuang fe chhung pawhin lehkhabu pawimawh ni chho zelin KJV a Thuthlung Thar bik atana hnar pawimawh ber chu a ni ta a ni.

Eng KJV ber nge?

KJV hi edition thum (3) kum 1611 khan tihchhuah a lo ni reng mai a. Chu’ng bu chi hrang 3-te lah chu an inang tluan chhuak vek hauh lo lehnghal. Lalber lehkhabu print-naah chuan hna a tam lutuk avangin company dangah a then a zar an print ve ta a. Chhutsual a awm tak ve ve avangin lehlin thuhmun theuh theuh a inang thei ta lo a ni. Pakhat zawk chu ‘he version’ (mipa version) an ti a, a chhan chu Ruthi 3:15na thua sap tawng personal pronoun ‘she’ tih tura ‘he’ tia an chhut vang a ni.

A pahnihna chu ‘she version’ (hmeichhe version) an ti thung, a chhan chu achunga kan sawi khi dik taka ‘she’ tia an dah bik vang mai a ni. Hei mai bakah hian Mt. 26:36 thuah tihsual a awm bawk: ‘Jesus’ tih turah ‘Judas’ tiin an dah bawk.

Hemi kum vek hian a pathumna an print leh tho va. Hei erawh hi chu a hmasa pahnih khaikhawmna a tih theih deuh ber awm e.

Kum za nufa meuh a liam leh hnu chuan tihsual eng sang tam takte chu tihdik an ni ta deuh zel a. Mt. 23:24 erawh hi chu tihdik lohvin a awm ta reng a ni. “…strain at a gnat…” tia KJV-in a dah hi “…strain out a gnat…” tia dah tur a ni (diu?li,zontej –to filter out/to strain out-thli fai).

Thil langsar tak pakhat chu Mt. 6:13 hi a ni awm e. KJV-ah hian "For thine is the kingdom, and the power, and the glory, forever" (Ram te, Thiltihtheihna te, ropuina te, chatuana i ta a ni si a) tih hi a awm a. He chang hi Greek kutziak Bible rintlak zawkah a tel hauh lo a ni.

KJV hnuah hian hemi atanga siam that leh ennawn a awm nual tawh a. Hengte hi rintlak zawka ngaih an ni tiin a sawi theih ang. A chhan lian tak pakhat chu 1946/47a Qumran puka kutziak bu tam tak hmuh chhuah vang kha a ni. KJV hnuah hian NIV, RV, RSV, NRSV tihte hi a lo chhuak chho zel a. Hengte hi a tawng pawh a mawiin a huapzo zawk a, kutziak bu tam zawk leh rintlak zawkte nena en rem leh siam that an ni chho zel a. Chuvangin KJV dik bera ngaih tlutna hi kan her rem a hun tawh niin a lang.

No comments:

Post a Comment