Zawnawlna

Monday, July 8, 2013

MANNA ECONOMY

Manna economy
H. Joseph Lalfakmawia
4th July, 2012 (Visakhapatnam)



thuhma

Manna chu Israel faten Aigupta chhuahsana Kanaan ram an panna kawng, thlalera rilama an vahlaia Pathianin chaw danglam tak a pek kha a ni a (Ex. 16:14ff.). Israel faten thlalera an vah chhung, kum sawmli zet an ei a ni. Chhang/chaw tui tak, hne theih loh a ni ngei ang, chat lak hauh lova a thlawn liau liauva kum sawmli chhung teh meuh an dawn kha a ni. Manna chungchângah hian zir chhuah tur tam tak a inphum euh mai a. Chung zinga tlem te chu la chhuakin zirho kan tum dawn nia.

Zing lam hna a ni

Manna chu ni a lo tlangsan velleh a tuiral vek hin a (Ex. 16:21). Zîngah, ni chhuah hmain an chhar khawm hin tih kan hmu. Dai tlakin manna chu a tla tel ve tih a lang bawk. Manna chang tur chuan thawh hma a ngai tihna a ni. He chaw danglam tak mai hian MUT REI a remti lo, te pawh kan ti thei ang chu. Tunlai MENG REI leh MU REI generation leh MANNA ECONOMY hi a inmil lo a ni. Manna hi Pathianin a mite tana malsawmna danglam tak a pek a ni a. Chu thilpek ropui tak chu eng tik hunah pawh hmuh mai theihin a awm reng lem lo va, zîng takah hmuh theihin a awm a ni. Malsawmna kan dawng kan tih hian kan duh duhna hmun leh huna tawn chawt chawt reng tum ngawt tur pawh niin a lang lo va; malsawmtu thu-ah a innghat a. Dik leh ha taka ni (day) bul kan an a duh a ni ngei ang. Pathian hian tho hma turin min lo duh reng pawh a ni thei ang chu.

A taka thawh a ngai

Manna hian an puan in (tent) chhungah a rawn tlak chilh lo va; pawna chhuakin an chhar khawm hin a ni. Chu chu zawm thaw taka mut hmuna sâm chhuah chi a ni lo va, tha thawh ve a ngai a ni. Chhura “Seki buh chhuak” ideology hi hla taka kan tlansan a ul ang. “Hreipui khuai tu thei” leh “tuthlawh hlo thlo thei” hi work ethics kal phung dik tak zawk chu a ni a. Thawk tam lova neih tam kan duhna hian rilru hrisel lo a hring chhuak a. Zir tam lova ha taka exam-naa pass kan tumna nen hian a thuhmun reng a ni. Mahse he economy hi chuan tha thawh, insenso a phût tlat a ni. A taka thawh chhuah hi anchhia ni mai awma ngaihna hi ngaihdan atthlâk tak a ni bawk. Mi pangngai/vantlang chung lam chu kuangkuaha hu veng veng tur leh mi hnuaihnung chauhvin kut hna an thawk tura ngaihna hi hmanlai sal leh a pute inkar ngaihdan chawi vawn hunlai thil chauh kha a ni. Lehkhathiamten a lo berah khawi office emawah chauh an thawk tura ingaihna an neih a, rim taka hna thawh hi mihnuai hnungte chan tawk leka ngaihna an nei a nih chuan hei pawh hi Manna Economy thil tum helh duai a ni bawk.

Manna chu mitin daih a ni

Manna kha mitin kham khawp a tling (Ex. 16:16 'Mi tinin mahni kham khawp heuh chhar ulangin...in chhûngkaw mihring awm zât ang zêlin in chhar tûr a ni...," a ti a). Pathianin ei tur min pek hi mitin tan a tam tawk a, MITIN TAN a ni bawk. Duham leh huamhauh avanga mahni chanvo mai ni lo, midang chanvo pawh chhuhsak duhna thinlung hi Pathian duh lohzawng tak a ni. Manna chu mahni kham khawp heuh chauh chhar tur a ni. Kan duhamna thinlung hian midangte chan ai pawh laksak duhna min pe fo va. Kan rama eizawnna te, ei leh bar thil te, ram thar chhuah te leh engkim mai hi RAM FATEN an mamawh an neih heuh theih nana mitin daiha pek chhuah hi Pathian thil tum a ni a. Chumi thawhpuitu emaw, a daltu emaw kan ni thei a. Pathian thil tum daltu nih chu ha lo tak a ni. Pathian kan thawhpui mai hian thil dik kan ti a. A bîk takin he thilah ngat phei hi chuan ram fate tana hat tlan vekna a nih avangin he Manna Economy hi kan zir chian a ha khawp ang.

Inawm dial dial tur a ni

Manna an inchan sem dan hi ropui tak a ni. ...A chhar tam chuan a chuangin a nei lo va, a chhar tlêm chuan a tlachham hek lo; mi tinin mahni kham tawk heuh chu an chhar heuh va (Ex. 16:18). Tha ruma an innek chêp thu kan hmu lo va. A chak leh a thei falin an khawl chiam hek lo. Chutih laiin a chak lo zawkten an tlachham bawk hek lo. A chakin a chak lo an pui a, a chak lo zawkten a chak zawkte zar an zo zel thung. Hei hi tun hma Mizo in henawm khawvenna boruak nuam tak hin ang kha a ni. Bai an insuah tawnin thlai tharte an inthartem hin a nih kha.  Manna Economy hi kan pi leh pute/nu leh pate chuan an lo kalpui thui hle hin zawk a lo ni. “Sem sem dam dam, ei bil thi thi” tih kha “sem sem am am, ei bil puar puar,” tih thu dik chanve hian a luahlan zo ti tih tawh a! Manna Thuthlung chu kan hlatsan tial tial a ni.

Tunah chuan mahniin chang thei chiah lo mah ila mi dang chan atan chuan kan phal meuh ta lo fo mai. apte ahpui chu a har vak lo va; lawmte lawmpui chu thil har tak a ni ta! Chhungkaw pakhatah member puitling 6 awm ta se; sawrkar hna post 6 ruak ta bawk se la. Chu post 6 chu chhungkaw 6-in insem tlana khawtlang tana hat tlanna ai chuan chhungkaw thil tithei taka member puitling 6 awmte khan an chhungkaw hna atan an pumhmawm phiar duh tawh a ni. A theiin a thei lo kan nek chêp zo tawh a. A chak lo chuan chak loh zual zel bak hmabak a ngah vak tawh lo. Hmingchhiatna chu inawmpui laih laih kan duh a; a bîk takin min hmingchhiatpui se kan duh. Mi hmingchhiatpui erawh kan duh lem lo. Hamhatna a lo thlenin kan pumbilh hma loh chuan hahnem ngai takin an kan la reng peih bawk. Ram leh khawtlang dinmuna inthlauhna sang lutuk hi engti ziaa pawi ti der lo nge maw kan nih le?

Khawl khawm ziarang

Israel faten manna an chhar khan an khawl khawm thur thur tur a ni lo (Ex. 16:19 Tin, Mosian an hnênah, "Tumahin atûk lam atân chuan khêk suh ang che u," a ti a). Kan hmuh chhuah ang ang kan ei zawh duak duak chuan MIVIR kan ni a, inrelbawldan (management) thiam lo tak kan ni a. Mahse kan khêk reuh reuh va, kan khawl khawm un un chuan MIKAWM leh DUHAM leh PAMHAM kan ni thei bawk si!!

2010-11 record aanga a landan chuan India ramah hian mi pakhatin kum khat chhungin cheng 54,835 zel a thawk chhuak ang a ni a. Chu chu thla khata Rs. 4569.58 ang zel a ni a, nitin Rs. 152.00 hlawh zel ang a ni. Amaherawhchu hei hi mi hausate thawh chhuah tam tak zâra heti zat thleng pha hi a ni ngei ang. Hetih lai hian Mizoramah chuan mi pakhatin kum khat chhungin cheng 50,021.00 zel a thawk chhuak anga chhut a ni thung a (The Indian Express: Aizawl, Tue Mar 29 2011, 14:57 hrs). India ram pumpui per capita income aiin a hniam zawk a nih chu.

September 2011 ah khan Planning Commission chuan Supreme Court-ah India rama BPL (Below Poverty Line) chhungkua vaibelchhe 40.74 zet an awm thu a report a. Khawpui chhunga BPL member te hian thla khat chhungin Rs. 965.00 zel an thawk chhuak ang a ni a, chu chu ni khata Rs. 32.00 ang zel a ni bawk. Thingtlang lamah chuan thla khat chhungin Rs. 781.00 thawk chhuak ang an ni a, chu chu ni khata Rs. 26.00 zel ang a ni. (http://newsdawn.blogspot.in/2012/04/poverty-lines-and-bpl-population-state.html accessed on 4th July, 2012, 12:05 pm).


India ram mi hausa tawntaw Mukesh Ambani chuan US Dollar billion 22.6 a nei a, Lakshmi Mittal pawhin USD billion 19.2 teh meuh a khawl khawm un tawh a nih chu (Forbes, 2011). Anni hian a chunga kan sawi BPL chhungkua, thla khata Rs. 781.00 thawk chhuak ve beuh beuhte hi han anpui duak duak mai sela chuan an ziaawm ve thuai mahna! Mahse heng mihausa tawntawte hian duh tawk an nei miah lo va; kum tin sum peipun tumin mahni unaute pawh an kher ngar ngar reng mai zawk a ni. Duhamin chin tawk a nei tawh lo va, inpeizawn tih pawh thu ha naran, a taka awmze nei lo mai a ni tawh bawk. Rethei leh hausa inthlauhna hi a sang hle a ni.

Manna Economy huang chhungah hleihluak taka khawl khawm un duhna hi thinlung hrisel lo tak a ni a, sulrul leh tuiek ei chhiat mai tura khawl khawm a ni. Manna chu khawl lo tura tih an ni chung khan lo khawl lui hram an awm a, mahse a lung a, a lo rimchhe ta mai a (Ex. 16:20). Kan lei ro khawl khawmte hian kan dam chhung bâk a daih tak tak chuang lo va. Kan dam chhunga mi dang tana malsawmna kan nih tluka ro hlu a awm si lo. Midang tana daih lo kan khawl khawm hian mi dang tana malsawmna kan nihna tur a dal tlat a. Manna Economy dan kalh tlat a ni.

A daih rei bawk

Israel fate chuan mihring chênna ram an thlen hma loh chuan kum sawmli chhûng chu manna an ei thîn a; Kanaan ramri dep an thlen hma loh chuan manna an ei thin (Ex. 16:35). Mi kan pek hian a riral emaw tih a awl hle a. Insengsô lo chuan rah a chhuah theih der bawk si loh. awngkam maia hatna hian awmzia a nei lo va. Kan tha leh zung, sum leh pai, in hmun lo ramin a tawrh a ul hin a ni. Pêk hi channa niin a lang hin a. Mahse hei hi Pathian zia kan chhut sual vang a ni thei ang.

Manna chu Sabbath dawn nî tih lohvah chuan khawl khawm tur a ni lo va, a theih pawh a theih hek loh. um khatah ni khat tla an chhar khawm keuh keuh a ni. Duhthawh tan leh hahnem ngai fal tan chuan thla a phang ngei ang. A tukah a rawn tla lo khauh a nih vaih chuan an nghei a ni nghal mai dawn a, DÂWN THUI tan chuan invenna a awm hauh lo tihna a ni. Amaherawhchu an rin a ang lo; thlasik anga khêl lovin tuktin a rawn tla ta ziah a. An mamawh chhung zawng, kum sawmli teh meuh thlaphang hauh lovin tuktin an dawng ta ziah a nih kha.

Mihring ngaih chuan PêK CHU CHâNNA a ni a, sem sem am am, ei bil puar puar a ni bawk. Hma lam hun ngaihtuahna hian min tizamin khawl khawm lo thei lovah leh pe chhuak thei dinhmuna ding lo nia inhriatnaah min hruai lut a. Mihausa pawhin ngah tawk an inti thei lo.

Mahse a tak takah chuan CHAâNNA a ni lo va; zar inzo tawnna, semtu chu dawngtu dinhmuna din theihna, hloh anga lang chu ni khaw rei hnua hlêp a ni a, a ral mai dawn emaw tih chu hnung lama sa barh ang maiin engtik lai pawhin a rawn let thei a ni. Chhungkua mai ni lovin khawtlang a chawi chhuak zawk a. Retheite tana insen ngamna chuan ro chhe thei lo a khawlkhawmtîr hlauh zawk hin a ni. He economy hian dam chhung chauh a daih lo va, tu leh fate thlengin hming hatnain a hmuak zel a, mi hmangaihna dawngtu an ni reng bawk ang. Petute chu an thlahte thlengin malsawmnain a umzui zel bawk ang.

H. Joseph Lalfakmawia hi Champhai Vengthlanga pianga seilian a ni a. Tunah hian an chenna, Vengthlang North, Champhai-ah nupui (Esther Lalruatpuii) neiin a khawsa a. 1988-1990 khan Vengthlang Middle School-ah hian a pawl V-VII a zir a. 2002-2006-ah Aizawl Theological College aanga Bachelor of Divinity (BD) a zawh hnuin 2007-2009-ah North India Institute of Post Graduate Theological Studies (NIIPGTS, Bishop’s College [Kolkata] leh Serampore College [Serampore] ang kawpin Master leh Doctoral degree zirna a buatsaih) aangin Master of Theology (New Testament) a zir zo leh a. Sawm a nih angin Master’s College of Theology (Senate of Serampore), Visakhapatnam-ah 2009 aanga vawiin thleng hian Thuthlung Thar zirtîr (senior lecturer) hna a thawk a ni.

1 comment:

  1. 1) What led you call me 'stupid'??? hahahaha
    2) I typed in my vernacular, Mizo.
    3) Revise your English before you criticize (did...used)
    4) Who made a person 'Dean' in an institution? (hahaha....)

    ReplyDelete